بیوگرافی پیتر دراکر، پدر مدیریت مدرن

پیتر دراکر از اندیشمندان بزرگ قرن بیستم در حوزه مدیریت و کسب‌وکار بود که آموزه‌های او به‌نوعی شکل‌دهنده مفاهیم مدیریت مدرن بودند.

اقیانوس آبی خبر – اخبار برندها|پیتر دراکر (Peter Drucker)، مشاور مدیریت آمریکایی زاده اتریش بود که نوشته‌ها و آموزه‌های او، پایه‌های سازمان مدرن را در تاریخ کسب‌وکار شکل دادند. او از پیشگامان توسعه آموزش مدیریت بود و مفاهیمی همچون مدیریت بر مبنای هدف و خودکنترلی را شرح داد. بسیاری از منابع تاریخی، دراکر را پدر مدیریت مدرن می‌نامند.
کتاب‌ها و مقاله‌های علمی دراکر عموماً حول سازمان‌دهی نیروی انسانی در کسب‌وکارها، دولت‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی متمرکز بود. نظریه‌ها و راهکارهای مدیریت، موضوع اصلی نوشته‌ها و مباث فکری دراکر بودند. نوشته‌های او بسیاری از توسعه‌ها و پیشرفت‌های پایان قرن بیستم را پیش‌بینی کردند که از میان آن‌ها می‌توان به خصوصی‌سازی و غیرمتمرکزسازی در دنیای کسب‌وکار اشاره کرد. دراکر همچنین رشد ژاپن و تبدیل شدن آن کشور به اقتصاد برتر جهان را پیش‌بینی کرده بود. اهمیت قاطع بازاریابی در تجارت و ظهور و رشد جامعه مبتنی بر اطلاعات و اهمیت یادگیری همیشگی، از پیش‌بینی‌های محقق شده دراکر بودند.
پیتر دراکر در سال ۱۹۵۹ مفهومی به نام دانش‌ورز (Knowledge Worker) را ثبت کرد و بهره‌وری در این رویکرد را به‌عنوان خط مقدم پیشرفت مدیریت دانست. آموزه‌های دراکر امروز توسط بسیاری از مؤسسه‌های آموزش مدیریت در سرتاسر جهان تدریس می‌شوند. البته او منتقدانی جدی هم دارد که برخی از مفاهیم آموزشی‌اش را فاقد حقیقت‌های قابل اعتنا می‌دانند.
پدر مدیریت مدرن، علاوه بر فعالیت در حوزه‌های مدیریت و کسب‌وکار، سابقه‌ای درخشان در روزنامه‌نگاری دارد. او همچنین بخشی از اوقات خود را به فعالیت‌های هنری کوهنوردی اختصاص می‌داد. دراکر در طول زندگی خود ۳۹ کتاب را به چاپ رساند و پس از مرگش نیز کتاب‌ها و مقاله‌های متعددی پیرامون زندگی و آموزه‌هایش منتشر شد. باوجود تمام انتقادها، هنوز بسیاری از فعالان دنیای مدیریت، دراکر را بنیان‌گذار مفهوم مدیریت مدرن می‌دانند.

مهاجرت و روزنامه‌نگاری

پیتر دراکر تحصیلات خود را در وین و در مقطع دبیرستان ادامه داد، اما اتریش در سال‌های بین جنگ جهانی اول و دوم، فرصت‌های پیشرفت زیادی برای او نداشت. به همین دلیل دراکر جوان در سال ۱۹۲۷ به هامبورگ آلمان رفت تا به‌عنوان کارآموز در یک شرکت تجاری باسابقه مشغول به کار شود.
سبک مدیریت در دهه‌های ابتدایی قرن بیستم هنوز در شرکت‌های بزرگ هم به‌صورت موروثی انجام می‌شد. علاوه بر دراکر، هفت فارغ‌التحصیل دیگر در شرکت آلمانی فعالیت می‌کردند که رخدادی تازه برای آن محسوب می‌شود. شرکت مذکور در حوزه صادرات پنبه فعالیت می‌کرد. مدیریت سنتی شرکت آلمانی، توجه زیادی به نوآوری و فعالیت‌های جدید کارآموزان نداشت و شیوه‌های قدیمی را مناسب‌تر می‌دانست.
پیتر دراکر یک سال کارآموزی در آلمان را آن‌چنان آموزنده نمی‌دانست. البته او که سابقه‌ای طولانی در مطالعه و تحقیق داشت، از همین زمان نیز برای پیشرفت خود استفاده کرد و مقاله‌ها و کتاب‌های گوناگون تاریخی و ادبی را به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی مطالعه کرد. دراکر در همان سال با آثار فیلسوف مشهور، کی‌یرکگور آشنا شد که تأثیر زیادی بر او داشت.

مشاور مدیریت

پیتر دراکر در سال ۱۹۳۷ به آمریکا رفت. او ابتدا به‌عنوان روزنامه‌نگار مستقل برای هارپر و سپس برای واشینگتن پست و فایننشال تایمز فعالیت می‌کرد. اندیشمند اتریشی که در ابتدای دهه ۴۰ زندگی قرار داشت، تدریس در علوم سیاسی و فلسفه را نیز در کالج بنینگتون ورمونت شروع کرد. او همچنین به‌عنوان استاد نیمه‌وقت اقتصاد در کالج سارا لارنس نیویورک مشغول به کار شد.
فعالیت دراکر در آمریکا، علاوه بر روزنامه‌نگاری و تدریس، شامل مشاوره مدیریت نیز می‌شد. او در سال ۱۹۴۲ کتابی به نام The Future of Industrial Man منتشر کرد که توسعه اجتماع را در قرن بیستم مورد بررسی قرار می‌داد. دراکر در کتاب خود به این نتیجه رسیده بود که جامعه دولت‌های صنعتی درحال تبدیل شدن به جامعه‌ای از سازمان‌ها است. او علاقه شدیدی هم به جنبه‌های سیاسی مسئله داشت، چون از نظر او، مدیران سازمان‌های بزرگ، قدرت‌های اجتماعی هم داشتند که تنظیم‌گری و هدایت نمی‌شد.
سازمان‌های بسیار بزرگ اقتصادی و صنعتی، مفاهیم تازه‌ای در دنیای کسب‌وکار قرن بیستم بودند که توجه دراکر را به خود جلب کردند. او با کتاب خود به شهرت زیادی در بررسی چنین سازمان‌هایی رسیده بود و درنتیجه مدیران جنرال موتورز او را دعوت به فعالیت در شرکت کردند. جنرال موتورز در دهه‌های میانی قرن بیستم به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان و مجموعه کسب‌وکاری شناخته می‌شد.
مسئولیت دراکر در جنرال موتورز، تحلیل علمی و اجتماعی مدیریت در آن سازمان بود. او به مدت دو سال در تمامی جلسه‌های هیئت‌مدیره و دیگر رخدادهای مهم شرکت حضور داشت و تحلیلی از روندهای تولید و تصمیم‌گیری در آن سازمان انجام می‌داد. فعالیت دراکر در جنرال موتورز شامل مصاحبه‌های متعدد با مدیران و کارمندان ارشد و حتی کارگران ساده می‌شد.
نتیجه تحلیل‌های دراکر از فعالیت‌های تصمیم‌گیری و مدیریت و تولید در جنرال موتورز در سال ۱۹۴۶ در کتابی به نام Concept of Corporation چاپ شد. کتاب او به‌نوعی پایه‌های مدیریت را به‌عنوان یک مفهوم علمی شکل داد.
انتشار کتاب دراکر با موضوع مدیریت در جنرال موتورز، او را به شهرتی مثال‌زدنی در میان فعالان دنیای کسب‌وکار رساند. از آن به بعد شرکت‌های بزرگی همچون جنرال موتورز، کوکا کولا، سیتی، IBM و اینتل از دراکر دعوت کردند تا در فعالیت‌های مدیریتی به آن‌ها مشاوره بدهد. به‌علاوه بسیاری سازمان‌های بزرگ دولتی و غیردولتی در داخل و خارج از آمریکا نیز دراکر را به‌عنوان مشاور مدیریت انتخاب می‌کردند.
برنامه‌های مشاوره‌ای دراکر در گروه‌های کسب‌وکاری، شهرت افسانه‌ای داشت. او دانشی کامل از تاریخ داشت و با استفاده از همان، مسائل ساختارهای سازمانی و استراتژی‌های کسب‌وکار را با چشم‌اندازی اقتصادی-تاریخی بررسی می‌کرد. دراکر در مشاوره‌های خود مانند تدریس و کتاب‌هایش عمل می‌کرد و تنها متمرکز بر مفاهیم و آموزه‌های صرفاً علمی نبود. ساختارهای ادبی و تاریخی و حتی گفته‌هایی از هنری جیمز و جین آستن هم در جلسه‌های مشاوره دراکر مطرح می‌شدند. داستان‌گویی و نقل حکایت از تاریخ هم بخش مهمی از مشاوره‌های دراکر را تشکیل می‌داد که بعداً برخی انتقادها را پیرامون ناصحیح بودن ادعاهای تاریخی‌اش به همراه داشت.
دراکر اعتقاد داشت مدیریت محدود به ساختارهای کسب‌وکاری نیست، بلکه ارگانی اساسی از تمامی مؤسسه‌های فعال در جوامع مدرن است. او در کنار فعالیت‌های مشاوره‌ای اصلی خود، از سازمان‌های غیرانتفاعی هم حمایت می‌کرد و مشاوره‌های رایگانی به آن‌ها می‌داد. از میان مهم‌ترین سازمان‌های غیرانتفاعی می‌توان به CARE و Salvation Army و American Red Cross اشاره کرد که از مشاوره‌های دراکر بهره می‌بردند.
دانشگاه نیویورک، بزرگ‌ترین جایزه افتخاری خود را موسوم به Presidential Citation در ابتدایی دهه ۱۹۶۰ به پیتر دراکر اهدا کرد. او در سال ۱۹۶۶ کتاب ماندگار خود را به نام The Effective Executive به چاپ رساند. دو سال بعد، کتابی به نام The Age of Discontinuity توسط دراکر چاپ شد که به‌نوعی آینده دنیای اینترنت و تأثیر دسترسی به اطلاعات سریع و ارزان را پیش‌بینی می‌کرد.

سال‌های پایانی اسطوره مدیریت مدرن

پیتر دراکر در سال ۱۹۷۳ کتابی چاپ کرد که نسل‌های متعدد مدیران و تصمیم گیران دنیای کسب‌وکار آن را به‌عنوان الگویی برای رفتارها و تصمیم‌گیری‌های خود به کار گرفتند. Management: Tasks, Responsibilities, Practices نام کتاب ماندگار دراکر بود که علاوه بر مدیران صنعت، مدیران سازمان‌های غیرانتفاعی و سیاست‌مداران نیز آن را راهنمایی کاربردی می‌دانستند. دراکر در سال ۱۹۷۱ به‌عنوان استاد علوم اجتماعی و مدیریت در دانشکده کلرمونت مشغول به کار شد. وال‌استریت ژورنال نیز در آن زمان میزبان دراکر شد که تا ۲۰ سال بعد، به‌عنوان یکی از ستون‌نویس‌های اصلی در آن روزنامه فعالیت کرد.
دهه ۱۹۸۰ برای دراکر با شهرت و اعتبار هرچه بیشتر در سطح جهانی همراه بود. در سال ۱۹۸۷، دانشکده کلرمونت به مرکز آموزش مدیریت دراکر تغییر نام داد. پدر مدیریت مدرن در آن دهه، هشت کتاب دیگر چاپ کرد و فعالیت‌های مشاوره‌ای و تدریس خود را نیز با جدیت انجام می‌داد. مدیریت بخش‌های اجتماعی، یکی از موضوعات موردعلاقه همیشگی دراکر بود. او در سال ۱۹۸۹ مجموعه‌ای صوتی به نام The Nonprofit Drucker و با همین موضوع منتشر کرد.
بنیاد دراکر با فعالیت متمرکز بر مدیریت غیرانتفاعی در سال ۱۹۹۰ راه‌اندازی شد. او در دهه پایانی قرن بیستم سخنرانی‌های متعددی را در دانشکده کسب‌وکار هاروارد انجام داد. مجله فوربز در سال ۱۹۹۸ نسخه‌ای را با عکس دراکر روی جلد منتشر کرد و او را «هنوز جوان‌ترین ذهن» نامید.
آخرین دوره تدریس دراکر در دانشگاه، در بهار سال ۲۰۰۲ برگزار شد. البته او در سال‌های بعد برخی دوره‌های کوتاه‌مدت را نیز برگزار می‌کرد. در تابستان همان سال، مدال آزادی ریاست جمهوری آمریکا به‌عنوان بالاترین مدال افتخار اجتماعی به دراکر اهدا شد. پیتر دراکر در ۱۱ نوامبر ۲۰۰۵ و هشت روز قبل از تولد ۹۶ سالی از دنیا رفت.
پیتر دراکر در کتاب «عصر ناپیوستگی» فصلی به نام «بیماری دولت» دارد که به انتقاد از سازوکارهای مدیریت کلان اشاره می‌کند. او اعتقاد داشت دولت‌ها دیگر توانایی یا میل به برطرف کردن نیازهای جدید مردم را ندارند که البته این اشکال، به‌صورت ذاتی در فرم آن‌ها نیست. به‌هرحال نظریه‌های انتقادی او باعث شد تا مفاهیم مدیریت عمومی جدید (NPM) مطرح شوند و در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به اوج برسند.
رها کردن موفقیت‌های گذشته و آماده شدن برای آینده، یکی از مفاهیمی بود که دراکر با جدیت آموزش می‌داد. او اعتقاد داشت سازمان‌ها باید برنامه‌ای مشخص برای رها شدن از موفقیت‌های گذشته داشته باشند تا در زمان مناسب، بی‌فایده بودن محصول و خدمات موفق خود را پیش از انقراض و جایگزینی توسط رقبای ساختارشکن درک کنند.