چرا پاریس همچنان پایتخت مُد جهان است؟

موزه بنیاد مُد و فناوری نیویورک نمایشگاهی با عنوان «پاریس، پایتخت مد» برگزار کرده است که از ماه سپتامبر به مدت شش ماه به کار خود ادامه خواهد داد.

اقیانوس آبی خبر – اخبار برندها|«کریستوبال بالنسیاگا» طراح مشهور اسپانیایی، اندکی پس از شروع جنگ داخلی اسپانیا، ناگزیر شد فروشگاه‌های خود را در اسپانیا تعطیل کند و راهی فرانسه شود. او مدتی بعد در خیابان «ژرژ ۵» پاریس مزونی افتتاح کرد.

بالنسیاگا که در بُرِش و دوخت مهارتی غریب داشت، استاد طراحان بسیاری از جمله «اوبر دو ژیوانشی» بود. طرح‌های ساختارشکنانه او در سیلوئتِ لباس زنانه، الهام‌بخش بسیاری از طراحان سده بیستم شد تا جایی که کریستین دیور درباره‌اش گفت: «او استاد همه ما بود»

بالنسیاگا خالق سیلوئت‌های مدرن بود، ژاکت بالنی شکل معروف او نمونه خوبی در این مورد است. او که خود کاتولیک بود همچنین در طراحی‌هایش از رنگ سیاه بسیار بهره می‌برد، رنگی که برای او کارکردی مذهبی داشت. بازتاب آثار او را می‌توان تا امروز و در مجموع طراحان اخیرش نظیر دمنا گواسیلیا هم دید.

مجموعه بالنسیاگا یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های هفته اخیر مد پاریس بود، روند تغییر و تکامل این برند طی سال‌ها شبیه به روند تکاملی مد پاریس است. روندی که عناصر ذاتی در آن تغییر نمی‌کنند اما سایر وجوه دائما در حال به‌روز شدن هستند.

نیویورک و نمایشگاه «پاریس شهر مُد»

با وجود کلیشه‌های کسالت‌باری که درباره مد فرانسه و پاریس بسیار شنیده می‌شود، این موضوع که این شهر از قرن هیجدهم به این سو هویت خود را به عنوان پایتخت مُد حفظ کرده واقعیتی انکارنشدنی است. هرچند که گاهی این عنوان انحصارا در اختیار پاریس بوده، گاهی هم با دیگر شهرها شریک شده است.

البته پیوند پاریس و مد فقط مربوط به کلیشه‌های فرهنگی نیست بلکه موضوعی تاریخی هم هست، بر همین اساس هم موزه انستیتوی مد و تکنولوژی شهر نیویورک از سپتامبر امسال به مدت شش ماه نمایشگاهی در این شهر با عنوان «پاریس، پایتخت مد» برگزار کرده است.

به لحاظ تاریخی مد فرانسه با حمایت افراد بسیاری رشد کرده است. برای بررسی سیر تاریخی رشد مد در پاریس با دو تاریخ‌نگار مُد و صاحب کتاب‌فروشی دیکتات (Diktat) یعنی «آنتوان بوشه» و «نیکلا مونتَین» درباره این روند تاریخی گفتگو کردیم که چکیده‌ی آن را در زیر می‌خوانید.

مُد فرانسه، زاده دربار

این دو مورخ مُد درباره تأثیر حمایت‌های سیاستمداران فرانسوی در صنعت مد این کشور معتقدند که از نظر تاریخی، مُد فرانسه همواره با قدرت سیاسی در ارتباط بوده و رهبری یا پشتیبانی سیاستمداران از عناصر اصلی پیشرفت مد فرانسه بوده است. پادشاهان فرانسوی همواره سعی کرده‌اند تا قواعد پوشش را به نحوی تنظیم کنند که مانع واردات از کشورهای دیگر و حمایت از تجارت فرانسه شوند.

لویی چهاردهم از هنرهای تزئینی برای گسترش نفوذ فرانسه و افزایش قدرت اقتصادی‌اش استفاده می‌کرد. مُد هم یکی از این هنرها بود. در زمان سلطنت او، وزیر اقتصاد او ژان باتیست کلبر به شدت از تولیدکنندگان فرانسوی حمایت می‌کرد. قدرت سلطنتی روی تولیدات شیشه، بلور، چینی، توری، پارچه، روبان، ابریشم و غیره سرمایه گذاری و یا به انواع مختلف از آن‌ها حمایت می‌کرد.

این باعث تولید ارزش افزوده محصولاتی شد که بعدها فرانسوی‌ها می‌توانستند آن‌ها را به خارج صادر کنند،‌ شرکت‌های حمل‌ونقل نیز برای وارد کردن منابع اولیه و صادر کردن تولیدات توسعه یافتند. کُلبر با استخدام متخصصان خارجی نقش مهمی در توسعه صنایع دستی فرانسه داشت. تأثیر چشم انداز خدمات کُلبر به حدی است که امروزه مزون‌های معتبر لوکس در یک انجمن به نام “کمیته کُلبر” گرد هم می‌آیند.

اقدامات اوژنی، همسر ناپلئون سوم باعث شد تا مُد دربارِ فرانسه در دوران او اوج بگیرد، او در کمدش دو نوع لباس داشت؛ «لباس سیاسی» و «لباس استراحت». منظور از لباس‌های سیاسی آن‌هایی بودند که اقتصاد فرانسه را ترویج می‌کردند، مانند لباس‌هایی که چارلز فردریک ورث، بنیان‌گذار «اوت کوتور»، با پارچه‌های ساخت شهر لیون طراحی و تولید می‌کرد.

قرن بیستم؛ از رئیس‌جمهورهای حامی مُد تا مبارزه مُد با نازی‌ها

حمایت سیاستمداران فرانسوی از مد در قرن بیستم هم ادامه داشت، از مصوبه تشکیل اتحادیه طراحان مد در مجلس ملی تا حمایت‌های والری ژیسکاردستن در دوران وزارتش از کریستین دیور. حتی رئیس‌جمهور چپ‌گرایی چون فرانسوا میتران برای مد اهمیت خاصی قائل بود.

بوشه و مونتین در این ‌باره اشاره می‌کنند که در دهه ۱۹۸۰، در دوره ریاست جمهوری فرانسوا میتران مد بسیار گسترش یافت. میتران سال ۱۹۸۴ در مراسم تقدیر از طراحان در الیزه، از مُد به عنوان یکی از «بزرگ‌ترین هنرها» یاد کرد. او و وزیر فرهنگ کابینه‌اش به سازماندهی هفته مد متمرکز پاریس کمک بسیاری کردند. آن‌ها همچنین با پشتیبانی فراوان این دو تن موزه مد در سال ۱۹۸۶ افتتاح شد که امروز بخشی از موزه هنرهای تزیینی لوور است و همچنین مؤسسه مُد فرانسه نیز بنیان‌گذاری شد.

پاریس از لحاظ تاریخی همواره با «اوت کوتور» که در آن، لباس بر قامت شخص دوخته می‌شود در ارتباط بوده است، شیوه‌ای که با گسترش لباس‌های «حاضر آماده»، خصوصاً از دهه ۷۰ میلادی و با ظهور صنعت «حاضر آماده» آمریکا و ایتالیا در خطر قرار گرفت.

این شهر امروز با تلفیق خلاقیت که قبلاً منحصرا در اختیار اوت کوتور بود، با لباس‌های حاضر آماده لوکس مجدداً جایگاه خود را به دست آورده است. پاریس به لطف جذابیت فرهنگی‌اش، همواره افراد خلاق خارجی را نیز به خود جذب می‌کرده، افرادی نظیر طراحان ژاپنی که از مفهوم «مد پاریسی» الهام می‌گرفتند؛ بنابراین پاریس، به استثنای دوران کوتاهی، پویایی مُد خود را حفظ کرده و شرکت‌هایی نظیر Kering و LVMH که از دهه ۱۹۹۰ همراه با افزایش واسطه‌گری در مد شکل گرفتند با قدرت جذب استعدادهای خلاقانه، در بازگرداندن پاریس به عرصه مُد بین‌المللی کمک شایانی کردند.

مُد پاریس به ساختاری فرهنگی تبدیل شد که نه تنها کارگران و شاغلان این صنعت، بلکه نویسندگان، نقاشان، بازیگران و مکان‌ها را در بر می‌گرفت. لوسین لِلونگ که در طول جنگ جهانی دوم «رئیس اتحادیه کوتور پاریس» بود، با ایده «مد؛ ساختار فرهنگیِ منحصر به پاریس»، یا «پاریس؛ زمین حاصلخیز مُد» توانست با برنامه نازی‌ها برای انتقال «اوت کوتور» و مُد از پاریس به برلین مقابله کند.

لِلونگ استدلال می‌کرد که «کوتور» فقط در پاریس شدنی است زیرا به یک اکوسیستم خاص متکی است که فقط در پاریس وجود دارد، یعنی وجود عناصری نظیر کارگران ماهر گلدوزی، دوزندگان کفش و کلاه، عنصر «استادکاری» یا «کاربلدی» و البته حال و هوای خاص این شهر که به عنوان فضای فرهنگی، همواره الهام‌بخش طراحان پاریسی بوده است.