زن پیشگامی که صنعت نوین کامپیوتر را در چین بنیان نهاد

داستان زندگی شیا پیسو گواهی آشکاری برای عزم ملت چین در چگونگی تحول صنعت کامپیوتر این کشور زیر فشار شدیدترین تحریم‌های جهانی است.

اقیانوس آبی خبر – اخبار برندها|در آوریل ۱۹۶۰، اولین رایانه دیجیتالی ساخت چین با مصارف عمومی با نام تجاری Model 107 تولید شد؛ محصولی خارق‌العاده که با تلاش شبانه‌روزی شیا پیسو، مهندس و معمار کامپیوتر پرتلاش چینی، به ثمر نشست.
در نیمه اول قرن بیستم، وقوع جنگ با ژاپن و جنگ داخلی چین باعث شد بزرگ‌ترین تمدن شرق آسیا در بسیاری از زمینه‌های ابداع و فناوری از رقبای غربی خود عقب بماند. حتی در ادامه نیز سوگیری‌های سیاسی جمهوری تازه تأسیس خلق چین در خلال جنگ سرد به انزوای بیشتر متخصصان چینی و محرومیت آن‌ها از کمک دولت‌های سرمایه‌دار غربی دامن زد. چنین رویکردی موجب شد دانشمندان چینی برای ساخت تجهیزات رایانشی خود به‌شدت به تخصص و سخت‌افزارهای ساخت شوروی سابق وابستگی پیدا کنند.
در سال ۱۹۵۹، روابط تنگاتنگ دیپلماتیک جمهوری خلق چین با اتحادیه جماهیر شوروی ازهم گسسته شد. این امر انزوای کامل چین را در دنیای فناوری رقم زد؛ به‌گونه‌ای که متخصصان چینی مجبور شدند به‌تنهایی راهی برای پیشرفت کشور و عقب نماندن از قافله پرشتاب فناوری جهان بیابند. تنها یک سال از قطع حمایت‌های شوروی می‌گذشت که شیا با عرضه رایانه مدل ۱۰۷، اولین گام بلند چین را برای خودکفایی در صنعت رایانه برداشت.
امروزه، نام چین عنوان رهبر جهانی صنعت تولید رایانه را با خود یدک می‌کشد. با همت مضاعف متخصصان بومی این کشور، چین در سال ۲۰۱۱ توانست با پشت‌سرگذاشتن ایالات متحده، به بزرگ‌ترین بازار رایانه‌های شخصی در جهان تبدیل شود. پیش‌بینی می‌شود امسال درآمد بخش رایانه‌های رومیزی در این کشور به مبلغی بیش از ۶/۴ میلیارد دلار برسد.
بااین‌همه، باید دانست چین فقط با تولید انبوه قطعات رایانه نمی‌توانست به چنین جایگاهی در این صنعت دست یابد. برای بنیان گذاشتن صنعت نوین رایانه‌ای (به همراه علوم رایانه‌ای پشتوانه آن)، این کشور به تربیت متخصصانی ورزیده نیاز داشت. اینجا است که یکی دیگر از نقش‌های مهم شیا در تحول فناوری چین آشکار می‌شود.
شیا ازجمله افرادی بود که نخستین مؤسسه‌های محاسباتی و علوم رایانه‌ای کشورش را بنیان نهاد و مواد آموزشی موردنیاز این مؤسسات را فراهم کرد. او به‌عنوان اولین مدرس کلاس نظریه محاسبات در کشورش مشغول به کار شد. در این دوران، شیا الهام‌بخش صدها دانشجوی جوانی بود که به‌تازگی در عرصه نوظهور علوم رایانه‌ای چین قدم نهاده بودند.
چنین بود که شیا توانست در پس دوران آشوب ناشی از جنگ و شورش، علمی تازه و صنعتی نوین را در چین پایه‌گذاری کند. دستاورد تلاش‌های شیا فقط به ابداعات فناورانه و خیل عظیم کارشناسانی محدود نمی‌شود که با آموزش‌های او وارد صنعت یارانه شدند؛ بلکه امروزه نیز می‌توانیم اثرهای فداکاری‌های مثال‌زدنی شیا را در قالب یکه‌تازی توان رایانشی چین در جهان احساس کنیم.
شیا ۲۸ ژوئیه ۱۹۲۳ در کلان‌شهر چونگ‌کینگ (واقع در جنوب شرقی چین) و در خانواده‌ای فرهنگی چشم به جهان گشود. ازآنجاکه والدین او معلم بودند، شیا همواره از موهبت تعلیم و تربیت دائمی بهره‌مند بود. او در چهارسالگی وارد دبستان شد و در هشت‌سالگی در خانه تحصیل کرد. دوران متوسطه را با موفقیت در دبیرستان نانیو گذراند و در سال ۱۹۴۰، دیپلم خود را با نمره بسیار خوب ۹ گرفت.
در آن زمان، چین درگیر جنگ دوم خود با کشور ژاپن بود؛ نبردی ویرانگر که هشت سال به درازا کشید و براثر آن، میلیون‌ها تن از شهروندان چینی به خون غلتیدند. با شروع این جنگ در سال ۱۹۳۷، ژاپنی‌ها به‌سرعت توانستند نانجینگ، پایتخت وقت جمهوری چین را به تصرف درآورند. با اشغال این شهر، پناهندگان از نانجینگ به چونگ‌کینگ، شهر زادگاه شیا، پناه آوردند. در این دوره، دانشگاه ملی مرکزی نیز از محل خود در پایتخت به چونگ‌کینگ تغییر مکان داد و در آنجا پذیرش دانشجویان را از سر گرفت. شیا نیز در سال ۱۹۴۱ به‌عنوان دانشجوی مهندسی برق وارد این دانشگاه شد.
در این دوره، شیا به تحقیق‌وتوسعه در رایانه‌های سریع‌تر در کنار آموزش دانشمندان و مهندسان جدید در حوزه علوم رایانه ادامه داد. در سال ۱۹۷۸، در پایه‌گذاری نشریه‌های چینی با نام «ژورنال کامپیوتر» و نیز «ژورنال فناوری و علم رایانه»، اولین ژورنال انگلیسی‌زبان چین در حوزه رایانش، مشارکت ورزید. در سال ۱۹۸۱، آرایه رایانشی پرسرعتی با نام 150AP طراحی کرد. گفتنی است مدل پایه این سیستم با نام مدل ۱۰۴ ساخت شوروی در هر ثانیه فقط می‌توانست ۱۰ هزار پردازش را انجام دهد؛ درحالی‌که مدل 150AP ساخت شیا این مرز را تا ۲۰ میلیون پردازش در هر ثانیه جابه‌جا کرد.
با مشارکت فعالانه شیا، علوم رایانه در چین توانست جایگاه خود را به‌عنوان دانشی مستقل بازیابد و صنعت کامپیوتر چین نیز با وجود آغاز پرفرازونشیب خود، به رشد و شکوفایی رسید. مولانی می‌گوید:
هیچ زنی را در آن زمان سراغ ندارم که از لحاظ ثبات و نقش محوری در رهبری به پای او [شیا پیسو] برسد.
طراحی رایانه مدل ۱۰۷ شیا اقدامی تاریخ‌ساز در صنعت رایانه این کشور به شمار می‌آمد؛ اما آنچه عملاً آینده چین را رقم زد، همت این زن دانشمند در تأسیس مؤسسه‌های گوناگون و تربیت پی‌درپی دانشجویان متخصص بود. مولانی می‌گوید:
این همان دانشجویانی هستند که زمینه را برای آنچه امروز شاهدش هستیم، فراهم آوردند.
یکی از همین دانشجویان بعدها به معمار اصلی سی‌پی‌یوهای لونگسان (Loongson) تبدیل شد. او در سال ۲۰۰۲، با نام‌گذاری اولین پردازنده رایانه‌ای ساخت چین با نام Xia 50، قدرشناسی خود از استاد پیش‌گام خود را ابراز کرد.
امروزه، شیا همچنان به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران صنعت کامپیوتر چین و با لقب «مادر علم رایانه چین» شناخته می‌شود. فدراسیون کامپیوتر چین جایزه‌ای با عنوان «جایزه شیا پیسو» در نظر گرفته است که هرساله به برترین زنان مهندس و دانشمند چینی اهدا می‌کند که بتوانند بیشترین تأثیر مثبت را بر علم، مهندسی، آموزش و صنعت پردازش به‌جای بگذارند. اخیراً در سال ۲۰۱۹، دو زن با نام‌های چن زونینگ (به خاطر توسعه سیستم‌های رایانشی پرچم‌دار) و هوآن لینگیی (به خاطر تحقیقات در حوزه پردازنده‌ها و سایر تجهیزات اصلی رایانه) موفق شده‌اند این جایزه را دریافت کنند. این دو زن با ادامه مسیری که شیا پیش روی آن‌ها گشود، توانستند گام‌های بلندی در تقویت صنعت رایانه‌های بومی چین بردارند.

World of Words

منبع: bbc